Đây là thông tin từ Trung tâm Tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý cho gia đình liệt sĩ (Trung tâm MARIN).

Ra đời từ năm 2004, Trung tâm MARIN hiện trực thuộc Hội Bảo trợ Tư pháp cho người nghèo Việt Nam, hướng tới công tác tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý miễn phí cho gia đình liệt sĩ trong việc tìm kiếm thông tin có liên quan đến liệt sĩ, phần mộ liệt sĩ, cũng như các chính sách có liên quan đến nhóm đối tượng đặc biệt này.

Từ tháng 10-2013, Trung tâm đã thực hiện thí điểm dự án trợ giúp pháp lý trong việc điều chỉnh, bổ sung thông tin liệt sĩ tại các nghĩa trang liệt sĩ.

Theo chị Ngô Thị Thuý Hằng, Phó giám đốc MARIN, hiện nay trên các nghĩa trang liệt sĩ (NTLS) cả nước có rất nhiều phần mộ liệt sĩ có tên liệt sĩ, nhưng thiếu một phần hoặc toàn bộ thông tin khác để có thể xác định chính xác nhân thân liệt sĩ, như nguyên quán, đơn vị, ngày hy sinh… Do đó, trong hàng chục năm nay, những ngôi mộ đó vẫn vắng bóng người thân thăm viếng, trong khi thân nhân của họ vẫn rong ruổi khắp nơi tìm kiếm. Rất ít trường hợp nhờ may mắn, liệt sĩ được trả lại đầy đủ thông tin và thông tin đó về được gia đình họ.

Trước đó, ngày 5-7-2014, MARIN có nhận được thông tin cần trợ giúp pháp lý trong việc xác minh thông tin tại phần mộ của liệt sĩ Lê Phương Nhàn, nguyên quán Xuân Lộc, Thọ Xuân, Thanh Hóa, hy sinh ngày 21-2-1970 đang yên nghỉ tại số mộ 14, hàng mộ 3b, lô mộ 4, khu mộ Thanh Hóa, Phân khu IV của NTLS Trường Sơn từ gia đình ông Lê Hồng Quang, xóm Kim Tỉnh, xã Trung Thành, huyện Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên.

Ông Quang cho biết, gia đình ông có anh trai là liệt sĩ Lê Phương Nhàn, nguyên quán xã Trung Thành, huyện Phổ Yên, tỉnh Bắc Thái, sinh năm 1949, nhập ngũ tháng 6-1968 và hy sinh ngày 21-2-1970 tại mặt trận phía Tây. Gia đình có Trích lục quân nhân do Ban chỉ huy quân sự tỉnh Thái Nguyên cung cấp số 380/THHS -CT ngày 3-12-2013 có ghi rõ liệt sĩ thuộc đơn vị BT 32, đoàn 559, chức vụ Hạ sĩ - Lái xe, hy sinh trong chiến đấu nhưng không ghi rõ nơi mai táng. Bên cạnh đó, gia đình còn gửi cho Trung tâm công văn trả lời số 20/SLĐTBXH-NCC ngày 08-11-2014 của Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh Thanh Hóa trả lời là Thanh Hóa không có liệt sĩ nào tên là Lê Phương Nhàn.

Căn cứ vào những tài liệu gia đình liệt sĩ cung cấp, Trung tâm MARIN đã sử dụng phương pháp khớp nối thông tin và nhận thấy: Thứ nhất, căn cứ vào thông tin trên giấy báo tử, giấy báo tử chính xác nên ngày hy sinh 21-2-1970 là ngày hy sinh đúng của liệt sĩ. Đơn vị ký giấy báo tử là đơn vị 1255 là một phiên hiệu đơn vị của đoàn 559. Nơi hy sinh trên giấy báo tử là mặt trận phía Tây tức là hy sinh tại Lào.

Thứ hai, căn cứ vào tính chất của công tác quy tập tại NTLS Trường Sơn, có thể khẳng định, nếu được quy tập và do chính đoàn 559 quy tập, chắn chắc liệt sĩ phải được quy tập về NTLS Trường Sơn và nếu thế thì phần bia mộ liệt sĩ cũng phải đúng tên tuổi nguyên quán. Vì NTLS Trường Sơn là do đoàn 559 xây dựng, và chính các cán bộ, chiến sĩ của đoàn 559 chôn cất và quay lại tìm liệt sĩ của đơn vị mình.

Đồng thời, theo tra cứu nguồn dữ liệu của MARIN, ngày 21-02-1970, đơn vị 1255 có hai liệt sĩ hy sinh: liệt sĩ Lê Phương Nhàn, sinh năm 1949, nhập ngũ tháng 6-1968, nguyên quán Trung Thành, Phổ Yên, Thái Nguyên và liệt sĩ Lê Văn Huê, sinh năm 1938, nhập ngũ tháng 6-1968, nguyên quán Hải Nhân, Tĩnh Gia, Thanh Hóa và liệt sĩ Lê Văn Huê có phần mộ tại NTLS Trường Sơn, mộ số 22, hàng mộ 5A, lô mộ số 4, khu IV, khu vực Thanh Hóa. Như vậy, liệt sĩ Lê Phương Nhàn cũng phải được quy tập về NTLS Trường Sơn cùng liệt sĩ Lê Văn Huê.

Cuối cùng, căn cứ vào thông tin của Sở Lao động, Thương binh và Xã hội Thanh Hóa trả lời và đề nghị Thanh Hóa cấp bản báo tử của liệt sĩ Lê Văn Huê để xác minh thông tin từ nguồn dữ liệu của MARIN và nguồn của các nơi, giấy báo tử số 23/CS của đơn vị 1255, đoàn 559 ký ngày 31-5-1970 hoàn giống thông tin với giấy báo tử của liệt sĩ Lê Phương Nhàn và phù hợp với Trích lục quân nhân và thông tin bia mộ tại NTLS Trường Sơn nên khẳng định: Phần mộ của liệt sĩ Lê Phương Nhàn tại NTLS Trường Sơn là phần mộ của liệt sĩ Lê Phương Nhàn quê Trung Thành, Phổ Yên, Thái Nguyên

Liệt sĩ Lê Phương Nhàn chỉ là một trong nhiều trường hợp liệt sĩ được Trung tâm MARIN khớp nối, phân tích thông tin để trả lại đúng thông tin về liệt sĩ.

Cũng theo chị Hằng, trong quá trình hoạt động gần 10 năm, MARIN đã báo tin về phần mộ còn thiếu thông tin đến nhiều gia đình liệt sĩ nhưng phần lớn các gia đình chỉ có thể đến thăm viếng mà không thể làm thủ tục điều chỉnh, bổ sung thông tin để nhận phần mộ liệt sĩ của gia đình mình vì rất nhiều lý do trong đó, nguyên nhân quan trọng nhất là các gia đình chưa có đủ căn cứ pháp lý để điều chỉnh, bổ sung, đặc biệt là với những phần mộ chỉ có thông tin về họ tên liệt sĩ (có thể đúng hoàn toàn, có thể sai tên hoặc họ hoặc tên đệm, các gia đình không thể có căn cứ để xin điều chỉnh, bổ sung thông tin)…

Đây chính là lý do quan trọng để MARIN đứng ra triển khai dự án Trợ giúp pháp lý trong việc điều chỉnh, bổ sung thông tin liệt sĩ tại NTLS trong hai năm, từ tháng 8-2014 đến tháng 7-2016 tại năm địa phương là: Quảng Trị, Quảng Nam, Bình Định, Quảng Bình, Kon Tum. Chương trình mong muốn có thể trợ giúp khoảng 500 đối tượng là thân nhân người có công với cách mạng trên cả nước có cơ hội nhận lại chính xác phần mộ của người thân đã hy sinh trong chiến tranh. Việc trợ giúp được thực hiện theo quy trình: khớp nối, xác minh thông tin liệt sĩ tại hồ sơ quân nhân và thực địa, thay mặt thân nhân liệt sĩ kiến nghị các cơ quan liên điều chỉnh, bổ sung thông tin liệt sĩ tại NTLS. Sau khi hoạt động thí điểm, đã có 34 trường hợp liệt sĩ được MARIN hoàn thiện hồ sơ để trả lại thông tin đúng cho các liệt sĩ.

Trước đó, MARIN đã và đang thực hiện hai dự án. Dự án đầu tiên là phổ biến kiến thức tìm liệt sĩ nhằm cung cấp thông tin về liệt sĩ và phương pháp tìm liệt sĩ thông qua phiên hiệu trên giấy báo tử, qua thông tin từ hồ sơ quân nhân, qua thông tin từ các cựu chiến binh. Qua hơn bảy năm triển khai, chương trình đã hỗ trợ gần 20 nghìn thân nhân liệt sĩ. Song song với đó là dự án đài tưởng niệm liệt sĩ Việt Nam trực tuyến.

* Được phát triển từ diễn đàn www.nhantimdongdoi.org hình thành từ năm 2004, MARIN hiện nay đang quản lý thông tin về hơn 900 nghìn hồ sơ quân nhân hy sinh hoặc mất tích trong chiến tranh (trong tổng số 1,1 triệu liệt sĩ do Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cung cấp) theo hệ thống số. Ngoài nguồn dữ liệu, Trung tâm đã xây dựng được quy trình xử lý, phân tích dữ liệu để tìm ra thông tin chính xác về liệt sĩ phục vụ cho công tác khớp nối dữ liệu thông tin trên bia mộ liệt sĩ. MARIN cũng tổ chức tư vấn tìm liệt sĩ và các chính sách liên quan của nhà nước cho hàng nghìn gia đình liệt sĩ trên cả nước qua các kênh tư vấn và trợ giúp pháp luật lưu động tại các tỉnh, thành phố, tại văn phòng, qua tổng đài 1900571242.